۱. پژوهش پیمایشی
۲. پژوهش همبستگی
۳. اقدام پژوهی
۴. بررسی موردی (مورد پژوهی)
۵. پژوهش پس رویدادی (علی - مقایسه ای).
با توجه به تقسیم بندی فوق، پژوهش های توصیفی از عام ترین تقسیم بندی های روش های پژوهش است که برخی اشتباهات متداول این روش، قابل توجه است.
۱. دانشجو (در کسوت پژوهشگر) از تدوین هدفهایی روشن و مختص شرایط پژوهشی غفلت می کند.
۲. رابطه بین روش جمع اوری داده ها و هدفهای پژوهش را به صورت کلی بیان می کند و از این رو نمی تواند داده های کمی مختص مسئله تحت بررسی را فراهم اورد.
۳. به جای انتخاب نمونه ای تصادفی، نمونه خود را با توجه به سهولت کار و آسایش خویش انتخاب می کند.
۴. تدوین طرح و تجزیه و تحلیل داده ها را به بعد از جمع آوری داده ها واگذار می کند.
۵. ابزار جمع آوری داده ها (پرسشنامه، راهنمای مصاحبه، فرم مشاهده و مانند آن) را شخصاً طراحی و تدوین می کند واز این رو نتایج حاصله، متضمن خطاست (ایزاک و مایکل، ۱۳۷۴:۳۴).
در مورد روش پژوهش علی - مقایسه ای، این روش زمانی استفاده می شود که پژوهشگر در موقعیتی نباشد که بتواند فرضیه هایش را با گمارش آزمودنی ها به موقعیتهای مختلف که امکان دستکاری مستقیم درآنها باشد، آزمون نماید.
پژوهش على - مقایسه ای، تغییراتی که بر متغیر مستقل قبلاً رخ داده اند و پژوهشگر باید آنها را با بازنگری تأثیرات احتمالی انها بر روی یک متغیر وابسته مشاهده شده، مطالعه کند.
البته در این پژوهش ها، احتمال رسیدن به روابط کاذب همواره وجود دارد.
توجه به احتمال وجود عامل مشترک، علیت معکوس و متغیرهای مستقل ممکن دیگر به پژوهشگر کمک می کند که از ارتکاب اشتباهات بزرگ درطرح های علی - مقایسهای اجتناب شود، ولی هیچ یک از این راهبردها نمی توانند کاملاً مشکلات موجود در این گونه طرح هارا حل کنند و باید همواره در تفسیر نتایج پژوهش های علی - مقایسه ای، جانب احتیاط رعایت شود.
در تجزیه و تحلیل آماری داده های از نوع پژوهش علی - مقایسه ای و نتیجه گیری از آن باید نکات اساسی زیر مورد توجه دقیق پژوهشگر قرار گیرد:
اول اینکه، پژوهشگر باید اطمینان حاصل کند که متغیرمستقل قبل از متغیر وابسته رخ داده است.
دوم، پژوهشگر باید اطمینان حاصل کند که بین متغیر مستقل و وابسته یک رابطه علمی و منطقی وجود دارد یا اینکه می تواند وجود داشته باشد.
سوم، پژوهشگر باید برای رد فرضیه های رقیب دلایل و شواهد کافی ارائه دهد، در غیر این صورت انتخاب روش همبستگی بهتر خواهد بود.
روش پژوهش همبستگی دارای ویژگیهای متعددی است:
الف) این روش هنگامی به کار میرود که تعداد متغیرهای بازیگر در موقعیت آزمایش زیاد باشند، به طوری که از طریق روش تحقیق تجربی، کنترل و دست کاری آن ها امکان پذیر نباشد، مانند پژوهش هایی که در زمینه پیش بینی موفقیت یا شکست دانش آموزان در تحصیلات دانشگاهی صورت می گیرد.
ب) این روش پژوهشی، سنجش و ارزیابی چند متغیر و روابط فیمابین انها را در لحظهای ویژه و در شرایط واقعی مقدور می سازد، مانند پژوهشهایی که در زمینه بررسی روائی و پایانی ازمون ها انجام میگیرد.
ج) این روش پژوهشی صرفا درجات همبستگی و روابط بین متغیرها را بررسی می کند.
هم چنین روش پژوهش همبستگی دارای محدودیت هایی است:
الف) در این روش پژوهش، الزاماً روابط علت و معلولی شناسانی نمی شود، بلکه فقط هدف آن است که مشخص شود کدام متغیر با کدام متغیر دیگر به طور نسبی در جهت مثبت یا منفی همگام است.
ب) با مقایسه با روش تحقیق تجربی، این روش کنترل کمتری در مورد متغیرهای مستقل اعمال می کند.
ج) در این روش، تأثیر روابط مصنوعی و غیرواقعی و هم چنین به علت ضعف کنترل شدید متغیرهای مستقل، اثر عوامل خارج از حوزه پژوهش بر نتایج زیاد است.