اما آنچه در جامعه نمود بیشتری دارد، ابعاد کاربردی است. در نظام آموزشی، ضمن گذر از مقاطع مختلف، کارشناسی تا دوره دکتری، ابتدا عمل گرایی و کاربرد در مرکز توجه است و سپس نظریه ها پررنگ می شود.
در تمامی رشته های علمی و دانشگاهی، نوعی حرکت آموزشی از عمل به نظر وجود دارد. اما مشخص است که نظریه های حاکم بر رشته، در یک زمان مشخص، فعالیتها، کارکردها و جنبه عملیاتی آن رشته را هدایت می کند و آنچه در عمل اتفاق میافتد، صرف نظر از آگاهی یا عدم آگاهی افراد، وابسته به مبانی نظری است .
این مبانی بر چارچوب علمی و یا چارچوب نظری، مجموعه ای از مفاهیم دارای ارتباط متقابل است که پژوهش را هدایت می کند و تعیین می نماید که چه امور مبنایی می بایست سنجیده شوند؟
پژوهش به دنبال چه نوع روابط نظری و مفهومی است؟
این مفاهیم چگونه در نسبت به یکدیگر ارتباط معنایی پیدار می کنند.
نظریه یا نظام واره ذهنی، تفسیر و تعبیر نظام دار (سیستماتیک) حوزه یا جنبه ای از شناخت است که از واقعیاتی تشکیل می شود که در ارتباط با هم گردآوری می شوند، مورد تأمل قرار میگیرند و انتظام می یابند.
به عبارت دیگر، نظریه، گروهی از قواعد و روابط سازمان یافته است که توضیح ها و تبیینهایی درباره یک حوزه از شناخت ارائه می دهد.
نظریه، تبیین کننده رابطه منطقی علمی بین واقعیات مورد مطالعه است.
چارچوب نظری، شبکههای از پیوندهای موجود میان متغیرها که به گونه ای منطقی به تدوین و توصیف پرداخته است.
آن الگویی است که پژوهنده براساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مسئله مهم تشخیص داده شده اند، نظریه پردازی می کند و مدلی ارائه می دهد.
به عبارتی، چارچوب نظری، مدل مفهومی است که از چگونگی روابط بین چند عامل که به عنوان عوامل مؤثر مسئله شناخته شده اند، تصویری ارائه می کند.
این چارچوب می تواند حاصل مطالعات خود پژوهشگر یا برگرفته از نتایج پژوهشهای قبلی باشد.
چنین چارچوبی یک شبکه منطقی، سازمان یافته و توسعه یافته از متغیرهای پژوهش خواهد بود.
چارچوب نظری، همانند یک برج دیده بانی قوی می تواند پژوهشگر را در جهت جست و جوی واقعیتهای مربوط به موضوع، کمک و هدایت کند.
چارچوب پژوهشی، می تواند با استفاده از یک نظریه و یا ترسیم مدلی، انسجام و معنا یابد و ابعاد موضوع مورد مطالعه را که تحت بررسی است را بهتر مجسم کند.