به عبارتی، روایی سازه بر آن دارد که نتایج به دست آمده کاربرد سنجشیها چه حد با نظریه های که آزمون براساس آنها طراحی شده، سازگاری دارد؟
و اینکه آیا اندازه گیری به عمل آمده، مفهوم را براساس نظریه یا نظریه های مربوط، انعکاس می دهد؟
آنچه در سازه اهمیت دارد این است که سازه محدود به یک مجموعه از شاخص ها یا صفتهای مشاهده پذیر نیست، بلکه متشکل از گروه متغیرهای مربوط به هم است.
در بررسی روایی سازه، باید به تدوین فرضیه هایی درباره مفاهیم اندازه گیری شده، آزمون این فرضیه ها و محاسبهه این همبستگی نتایج با اندازه گیری اولیه پرداخت.
اگر ضریب همبستگی حاصله بالا باشد اعتبار سازه افزایش می یابد، ولی اگر همبستگی معنا دار نباشد، علل مرتبط را می توان به عواملی چون اشکال در جمع آوری اطلاعات، نادرست بودن پیش بینی و فرضیه ها و اینکه ابزار، خصیصه مورد نظر را اندازه گیری نمی کند، نسبت داد.
مراحل تعیین روایی سازه عبارتند از:
الف). تعیین چارچوب نظری مفاهیم (تعریف دقیق سازه یا متغیر مورد نظر و مشخص کردن ابعاد آن و تدوین رابطه نظری آن):
ب) تهیه آزمونی برای اندازه گیری آن:
ج) بررسی روابط عینی و تجربی بین ابزارهای سنجش یک مفهوم:
د) تفسیر شواهد تجربی بر اساس روایی سازه ابزار.
در نتیجه باید مشخص شود که گویه ها یا اقلام ابزار گردآوری شده تا چه حد بر محور یک سازه نظری گرد می آیند و با هم همبستگی (انسجام درونی) یا تفاوت دارند.
اگر روابط بین آن ها وجود داشت، آزمون مورد نظر، دارای روایی سازه است.
نکته آخر اینکه در روایی سازه، ابزار پیمایش بیشتر شبیه آزمون فرضیه است تا محاسبه ضریب ھمبستگی.
روش آماری تحلیل عاملی و نیز تحلیل خوشه ای برای احراز روایی سازه، ابزار مناسبی است.
تحلیل عاملی، با هدف کشف الگوهای ساده از روابط میان متغیرها، روشی است که با بررسی همبستگی درونی تعداد زیادی از متغیرها یا گویه ها، آنها را به شکل عاملهای محدود، خلاصه و دسته بندی می کند.
تحلیل خوشه ای، به عنوان یک نظام سازماندهی مشاهدات، فنی است که یک مجموعه از داده ها را درون دو یا چند گروه مختلف یا به صورت دقیق تر درون چند زیر مجموعه به نام خوشه ها از طریق محاسبه روابط همبستگی و واریانس طبقه بندی می کند، به طوری که داده ها در هر خوشه شباهت زیادی با همدیگر داشته، اما با خوشه های دیگر تفاوت قابل ملاحظه ای دارد .
که به انواع گوناگون چون سلسه مراتبی، میانگین و دو مرحله ای تقسیم می شود که از توضیح ان، صرف نظر می گردد .