طی آن داده هایی که از طریق به کارگیری ابزارهای جمع آوری در نمونه آماری فراهم شده اند خلاصه، کدبندی، سازماندهی و در نهایت پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط بین داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید.
در این فرآیند، روشها و فنون آماری نقش به سزایی در استخراج نتایج و استنباطها و تعمیم ها به عهده دارند.
در تجزیه و تحلیل توصیفی، پژوهشگر داده های جمع آوری شده را با تهیه و تنظیم جداول توزیع فراوانی و بیان درصد خلاصه می کند و سپس به کمک نمودار آنها را نمایش میدهد و سرانجام با استفاده از سایر شاخص های آمار توصیفی آنها را خلاصه می کند.
بهتر است برابر لاتین واژگان روش یا روش های آماری انتخاب شده، در پاورقی صفحه ذکر شود.
معروفترین و در عین حال پرکاربردترین شاخص های آمار توصیفی عبارتند از:
الف) پارامترهای مرکزی (میانگین، میانه، مد یا نما و...)
ب) پارامترهای پراکندگی (دامنه تغییرات، واریانس، انحراف معیار و...) است.
علاوه بر این دقت شود:
۱. داده های از نوع مقولهای اسمی با نما (مد)، فراوانی و مقیاس رتبه ای علاوه بر فراوانی ودرصد به صورت نما و میانه و در صورت تبدیل آن به میانگین (یکی از شاخصی های ماهیچ آماری) استفاده شود.
۲. داده های از نوع عددی پیوسته (فاصله ای و نسبی) از شاخص های پراکندگی مرکزی مانند نما، میانه و شاخص معتبر آن یعنی میانگین استفاده و گزارش شود.