جامعه آماری و حجم نمونه:
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها یا عناصر مطلوب موردنظر که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند.
یعنی جامعه آماری، مجموعه ای از افراد است که بتوان آنها را از یک منظر خاص با یک صفت مشترک مورد تحلیل قرار داد.
یعنی بشود آنها را در یک مجموعه گنجاند به شرط آنکه به لحاظ یک ویژگی خاصی اشتراک داشته باشند.
بنابراین منظور ما از جامعه آماری مجموعه ای از افراد یا اشیا است که دارای ویژگی های همگون و قابل اندازه گیری اند.
نمونه پژوهشی از این چنین جامعه ای اخذ می شود و نتیجه پژوهشی به آن جامعه تعمیم داده می شود.
اما چرا به سراغ حجم نمونه میرویم؟
در بسیاری موارد ضرورت دارد برای آنکه بتوانیم تحقیق خود را به نتیجه برسانیم، از دل این جامعه آماری یک نمونه را استخراج کنیم و سنجش خود را روی آن پیاده سازی کنیم.
نمونه در واقع انتخاب یک تعداد از افراد است مثلاً افراد، حوادث، اشیا، موضوعات، و ... نمونه آماری، به معنای انتخاب طیفی از جامعه آماری است که در جامعه تعریف شده قرار می گیرند و می توانند به عنوان نماینده آن جامعه آماری شناخته شوند.
ویژگی خاص نمونه آماری این است که در هر آزمونی که برای آن جامعه پیاده سازی می کنیم، یا هر تحلیلی که روی آن انجام می دهیم، بتوانیم این حجم نمونه را به کل افراد آن جامعه تعمیم دهیم.
پس به زبان ساده می توانیم بگوییم که نمونه آمار در واقع مشتی از نمونه خروار است.
گاهی به دلایل مختلف، مثل حجم بزرگ جامعه، نبود امکانات اولیه، هزینه های بالا، و مسائل دیگر مجبور می شویم که به جای کل افراد جامعه، صرفاً به بخشی از آن مراجعه کنیم، در چنین حالتی لازم است با روش های خاص و مدلهای مشخص و استاندارد ابتدا حجم نمونه خاصی را تعیین کنیم و بعد از آن آزمون را روی آن نمونه پیاده سازی نماییم.
هنگام گزینش نمونه باید به نکات زیر توجه نمود:
ــ تعداد یا حجم نمونه در پروپوزال باید نحوه تعیین حجم نمونه باید توضیح داده شده و تعداد افراد یا اشیایی که به عنوان نمونه تحقیق در پژوهش مان شرکت داده می شوند، مشخص شود.
این تعداد یا به صورت عددی مشخص می گردد (برای مثال، ۶۰ دانشجوی مدیریت)؛ یا با کلماتی مانند: کلیه، سه چهارم و غیره. برای مثال، «کلیه دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم».
در تعیین حجم و یا اندازه نمونه، عوامل گوناگونی دخالت دارند که عبارتند از: اهداف تحقیق، روش تحقیق و روش های آماری وابسته به آن، امکانات مالی و زمانی محقق، حجم جامعه، نحوه کنترل متغیرهای ناخواسته، میزان تأثیرپذیری متغیر وابسته از متغیر مستقل، درصد خطاپذیری در نتایج، میزان همگونی متغیرها و عوامل مورد مطالعه در جامعه و میزان روایی و پایانی ابزار گردآوری داده ها.