از نظر عقلی، توصیه آن است که حجم نمونه تا حد امکان بزرگ اتتخاب شود، زیرا:
اولاً در آن صورت یکسانی و شباهت میانگین و انحراف استاندارد گروه نمونه و جامعه در صفت یا متغیر مورد نظر بیشتر است.
ثانیاً حجم نمونه ارتباط بسیار نزدیکی با آزمون فرضیه صفر در پژوهش دارد.
در این قسمت در پایان نامه، دانشجو باید توضیح بدهد که تعداد نمونه چگونه و براساس چه منطق و محاسباتی تعیین گردیده است؟
برای این پرسش و در روش های برآورد حجم نمونه، پژوهشگران از دو روش عمده استفاده می نمایند:
روش دوم: استفاده از روشهای آماری چون فرمول یا استفاده از جداول مربوط. برای تعیین حجم نمونه، روش دیگری پیشنهاد میشود.
سادهترین روش استفاده از فرمول کوکران می باشد.
به عنوان مثال: اگر حجم جامعه مشخص باشد، پژوهشگر خواهد داشت:
N = حجم جامعه آماری
n = حجم نمونه
Z= مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۰/۹۵ برابر ۹۶/۱ میباشد
P = مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است.
اگر در اختیار نباشد می توان آن را ۰۵/۰ درنظر گرفت.
در این حالت نقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می رسد.
q= درصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند ((H=۱-p)
d= مقدار اشتباه مجاز
برای مثال اگر حجم جامعه آماری ۴۰۰ باشد و مقدار خطای مجاز را ۰/۰۵ در نظر گرفته شود z=1.96
۰/۵ = p=q آنگاه طبق فرمول بالا حجم نمونه ۱۹۶ خواهد بود.
_ اگر حجم جامعه مشخص نباشد، خواهیم داشت.
برای مثال اگر مقدار خطای مجاز را ۵ ۰/۰ درنظر گرفته شود آنگاه طبق فرمول بالا حجم نمونه ۳۸۴ خواهد بود.
برای تعیین حجم نمونه می توان از جدول هایی که معرف جامعه ونمونه است، استفاده نمود.
این جدول به تناسب حجم جامعه، اندازه نمونه را مشخص کرده است.
نمونه آن جدول کرجسی و مورگان در پژوهش های توصیفی - پیمایشی و جدول کوهن در پژوهش های از نوع آزمایشی است.
استفاده از جدول کرجسی و مورگان برای انتخاب نمونه از جامعه در برخی پژوهش های پیمایشی مورد استفاده است.
لازم به ذکر است تعداد نمونه قابل ملاحظه، برابر فرمول فوق است. در جدول زیر (جدول مورگان) تعداد جامعه آماری و به تناسب نمونه، مشخص شده است.
جدول مورگان:
در پژوهش های پیمایشی برای انتخاب نمونه در داده های مقولهای و پیوسته، استفاده از جدول بارتلت، کاترلیک و هیگنز پیشنهاد می شود.
جدول بارتلت
