نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی یا متناسب با حجم

این روش، وقتی مورد استفاده است که جامعه هدف پژوهش، دارای ساخت ناهمگن و نامتجانس باشد.

لذا، به علت عدم تجانس و ناهمگنی، در چنین مواردی، جامعه پژوهشی به «طبقات» مختلف تقسیم می شود، در واقع با بهره گیری از نمونه گیری طبقه ای جامعه به گروه های همگن تقسیم می شود، به طوری که افراد در هر طبقه شبیه و همگن باشند.

سپس از هر طبقه یک نمونه تصادفی به نسبت تعداد افراد جامعه انتخاب می گردد.

در این روش پژوهشگر مایل است نمونه پژوهشی را به گونه ای انتخاب کند که مطمئن شود زیر گروه ها با همان نسبتی که در جامعه وجود دارند به عنوان نماینده جامعه، در نمونه نیز حضور داشته باشند.

در این روش برای بیشتر کردن شباهت نمونه در جامعه و افزایش دقت نمونه برداری و برای برآورد پارامترهای جامعه و دخالت دادن ویژگی های خاص جامعه در نمونه، جامعه به گروه های متجانس تقسیم می شوند.

در نتیجه هر گروه یا طبقه از افرادی تشکیل می شود که دارای ویژگی های مشابه هستند.

به طوری که درون گروه ها یا طبقات شباهت زیاد است، لیکن بین طبقات، تفاوت وجود دارد.

به عبارت، در این روشی نمونه گیری، واحدهای جامعه مورد مطالعه در طبقه هایی که از نظر صفت متغیر همگن و متجانس هستند گروه بندی شده تا تغییرات و تنوع آن ها در درون گروهها کمتر شود.

در نتیجه، گروهها و طبقاتی که تشکیل شده دارای ویژگی های مشابه هستند، شکل می گیرد.

سپس با این عمل (تقسیم جامعه به گروههای متجانس) تعداد نمونه نسبت به هر گروه مشخص می شود، آن کاه بااستفاده از روش نمونه گیری ساده یا منظم، تعداد افراد مورد نیاز از هر گروه به نسبت انتخاب خواهد شد.

مثلاً اگر جامعه دانشجویان یک دانشگاه از نظر ابعاد مختلف چون جنسیت، دانشکده، دوره تحصیلی، ورودی و غیره متفاوت باشند، پژوهشگر با توجه به متغیرهای اثر گذار بر صفت مورد بررسی، دانشجویان را به گروه های مختلف تقسیم بندی می کند.

مانند دانشجویان دختر و پسر، دانشجویان دانشکده علوم، مهندسی وسایر و یا دانشجویان مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری.

یا در بررسی مسائل و نیازهای زنان شاغل و یا نیازهای کارمندان در سطوح مختلف سازمان، ویا طبقه های دانش آموزان عالی، متوسط و ضعیف یا اعضای یک دانشگاه اعم استاد، دانشجو، کارشناسی و کارمند مثالی هایی از این نوع روش نمونه گیری است.

در این روش، جامعه آماری به دو گروه زنان شاغل متأهل و غیر متأهل و یا در مثال کارمندان کل جامعه به قشرهای چون کارشناسان و کارکنان و... که هر کدام شرایط کاری خاص دارند، تقسیم و طبقه بندی می شود و بعد از درون هر طبقه یا قشر، نمونه گیری به صورت تصادفی انجام می گیرد.

این روش نمونه گیری در پژوهشهایی که پژوهشگر قصد مقایسه زیر گروه های مختلفی را داشته باشد، مناسب است.

اگر درچنین شرایطی از این روش استفاده نشود، هر گونه تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از نمونه نامناسب و در نتیجه، موجب نتیجه گیری اشتباه خواهد بود.

به طور خلاصه در این روش پژوهشگر، مطمئن است که نمونه انتخاب شده بر اساس ویژگی ها و عواملی طبقه بندی و انتخاب شده اند، نمونه ای که نماینده واقعی جامعه مورد نظر است.