خیال بافی یکی از مکانیسم های دفاعی انسان است که در آن فرد جهت مقابله با ناکامی ها به صورت خیال و تصور به امیال و آرزوهای خود واقعیت می بخشد و گاهی هم امیل شکست خورده خود را به تخیلات فریبنده و لذت بخش تبدیل می کند تا آنچه را که در عالم واقع بدان نرسیده است در عالم خیال برای خود تصور کند.
اولین و مهمترین اثر تخیل همانطور که البته خود نیز به تجربه دریافته اید، این است که مانع درک واقعیات می شود و باعث می گردد فرد نتواند به طور مطلوب با محیط خود ارتباط برقرار کند بهداشت روانی فرد در نگرش های مربوط به خود، دیگران و زندگی براساس اصل درک واقعیت امکان پذیر است تا فرد با محیط و نگرش های مربوط به خود و دیگران سازگار گردد.
هنگامی این عمل خطرزاست که عمل خیال و تخیل به صورت عادت درآید، زیرا در چنین هنگامی دیگر فرد قادر نیست و توانایی آن را نخواهد داشت که واقعیت ها را همان گونه که هست، ببیند.
چندین علت را می توان برای خیال بافی های افراطی در نظر گرفت که برخی عبارتند از:
۱. مشکلات روحی و روانی، که بیشتر ناشی از اختلافات خانوادگی، کمبودها و ناکامی ها می باشد و فرد برای فرار و جبران آنها به خیال بافی روی می آورد.
۲. امیال و آرزوهایی، که یا دسترسی به آنها مشکل است و یا تحت هر شرایطی نمی توان به آنها دست یافت.