مسئله تعیین حجم و اندازه نمونه یکی از مسائل عمدهای است که هر پژوهشگر در پژوهش خود با آن روبرو می شود.
نمونه گیری خوشه ای از نظر اجرا بر دو نوع است. یک مرحله ای و چند مرحله ای،
تعیین این که نمونه پژوهشی، تصادفی است تنها با نگاه کردن به آن مشخص نمی شود بلکه باید منطق تصادفی بودن در انتخاب نمونه به کار گرفته شود.
از آنجایی که امکان بررسی کامل جامعه آماری به صورت سرشماری نه میسر، نه منطقی و نیز به لحاظ هزینه زیاد و زمان، توجیه ندارد.
در نمونه گیری خوشه ای واحد اندازه گیری فرد نیست، بلکه گروهی از افراد (یا همان خوشه ها) هستند که به صورت طبیعی شکل گرفته است.
الف) پژوهشگر، علاقه مند است اطمینان از این موضوع داشته باشد که هر یک از طبقه های موجود در جامعه، در نمونه او حضور دارند.
این روش نام های دیگری چون روش «نمونه گیری مطبق»، «متناسب با حجم» و نیز «نسبتی» دارد.
در این نوع نمونه گیری هر یک از اعضای جامعه تعریف شده شانس برابر و مستقلی برای قرار گرفتن در نمونه دارند.
این روش زمانی استفاده می شود که تمام اعضای جامعه تعریف شده قبلاً به صورت تصادفی فهرست شده باشند.
