دانلود پروژه آماده روش تحقیق روانشناسی در سه فصل همراه با پرسشنامه

 عنوان: نقش ارزش های دینی خانواده در گرایش به مصرف مواد مخدر در دانشجویان دختر و پسر
همه بندهای یک پروپوزال استاندارد: دارد
منابع فارسی: دارد
منابع لاتین: دارد
نوع فایل: Word قابل ویرایش
تعداد صفحه: 79 صفحه
شماره: 22

پرسشنامه ها: دارد

نام پرسشنامه های ضمیمه شده:

1. پرسشنامه گرایش به مصرف مواد(APS)    2. پرسشنامه میزان مذهبی بودن والدین

بخش هایی از فصل اول :

بیان مسئله :

به نظر می‌رسد که نقش مذهب به لحاظ احاطه داشتن بر همه شئون زندگی انسان تعیین کننده باشد (دلاورپور، سلطانی و حسین چاری، 1387).

دین برای آدمی موهبتی الهی است که او را به یک فلسفه حیات مسلح می‌کند. باورهای دینی همواره در طی تاریخ حیات بشر با او همراه بوده‌اند و در هیچ دوره و زمانی بشر بدون اعتقادات دینی نبوده است. دین از طریق یک نظم اخلاقی، تدارک فرصت هایی برای بدست آوردن شایستگی های یاد گرفته شده و تهیه قوانین اجتماعی نقشی موثر در بروز یا پیشگیری از مشکلات اجتماعی و اخلاقی، سلامت جسمانی و حتی مسایل بهداشت روانی دارد (برگ ، مایرز و میلر ،2011؛ یانکر ، اسچن بلوروچ و دیهان ، 2012). ایمان و اعتقاد به خدا موجب احساس آرامش و امنیت فرد معتقد می شود. مذهب، پیروان خود را به انجام اعمالی تشویق می کند که در پیشگیری از ابتلا فرد به اختلالات روانی موثر است و درمان موثری برای افراد مبتلا به این اختلالات به شمار می آید (یزدی مقدم و اسماعیل آبادی، 1387). یکی از عوامل مرتبط با حوزه اعتیاد، خانواده است. خانواده به طرق مختلف نقش اساسی در گرایش یا عدم گرایش فرزندان به سمت مواد مخدر دارد (بنن و همکاران، 2012). از آنجایی که فرزندان عموما از تربیت مذهبی والدین شان تاثیر می پذیرند، می توان به مساله ارتباط میان میزان دینداری خانواده و گرایش فرزندان به مصرف مواد مخدر اشاره کرد. تحقیقات اندک این حوزه عموما موید وجود رابطه معنادار منفی بین دینداری خانواده و مصرف مواد است(مریل ، فولسون و چریستوفورسون ، 2005؛ چمراتریترانگ و همکاران، 2010).

کارآمد ترین روش برای پیشگیری از بروز و افزایش شیوع اعتیاد در جامعه، پیشگیری اولیه جوانان در رویارویی با دارو های ممنوعه می باشد (میرزایی علویجه و همکاران، 1392). عوامل و راههای گوناگونی در زمینه پیشگیری مطرح شده است، ولی با توجه به ارتباط قوی بین نگرش و رفتار و تاکید محققان بر این مساله که چنانچه در مورد نگرش افراد اطلاعاتی به دست آید می توان عکس العمل کلی آنها را در موارد گوناگون پیش بینی کرد و یا با ایجاد و تغییر نگرش آنها، آن را در جهت دلخواه خود هدایت کرد (تری مک الراث ، امری ، سازی پکا و جانسون ، 2011). اصولا مذهب در سه سطح می تواند مصرف مواد را تحت تاثیر قرار دهد سطح پیش گیری اولیه، ثانویه و نوع ثالث. تاثیر اولیه مذهب شامل فعالیت های پیش گیرانه ای است که برای تحریم شروع مصرف مواد به کار گرفته می شود که می تواند در بر گیرنده آموزش مستقیم مردم درباره منع مصرف مواد و همچنین هدفمند نمودن زندگی باشد در این صورت مصرف مواد عملی پسندیده نیست(لازاروس و فولکمن ، 1990). مهم ترین نقش مذهب در پیشگیری اولیه از اعتیاد است به این معنا که هر چه قدر فرد از لحاظ اعتقادی و مذهبی در سطح مطلوب تری قرار گیرد کمتر به دام اعتیاد گرفتار می شود زیرا بسیاری از دستورات دینی در کنترل اعتیاد موثر هستند(محمدی و داد خواه، 1380).

نقش مذهب در پیش گیری از اعتیاد به گونه ای است که بسیاری از نظریه پردازان بزرگ جهان مانند فروید، یونگ، و ویلیام جیمز و ... مذهب را به عنوان عاملی مستحکم در مقابل آسیب های اجتماعی (از جمله اعتیاد) تلقی نموده اند(محمدی و داد خواه، 1380). کارسون (2000) اعتقاد دارد که یکی از دلایل مصرف مواد، بی هدفی انسان است و مذهب نقش مهمی در هدفمند نمودن زندگی انسان به وسیله دوری از گروههای منحرف، کسب ارزش های سازنده و مشارکت آنان در جامعه دارد(محمدی و داد خواه، 1380). آمارهای موجود در جهان یک مطلب را به روشنی ثابت می کند که میان اعتیاد و دوری از مذهب رابطه مستقیمی وجود دارد و کسانی که معتاد بوده و باز پروری شده اند غالبا کسانی بوده اند که عقاید دینی آن ها بسیار ضعیف می بود و از این جهت نتوانسته اند فشارهای شکننده را در پرتو ایمان به خدا تحمل کنند(محمدی و داد خواه، 1380).

آلپورت سوگیری درونی را به عنوان عامل موثر در افزایش سلامت روان می داند(مکارم و زنجانی، 1392). به عبارت دیگر اهمیت نقش دین را می توان اینگونه بیان داشت که دین به عنوان یک سامانه وسیع که متشکل از برنامه های زیادی برای هدایت بشر است شامل عناصری از خود کنترلی نیز هست، چرا که راهنمایی ها و قواعد خاص اخلاقی به منظور کنترل نفس و امتناع از برخی رفتارها را در اختیار فرد قرار می دهد؛ دانش و مهارتی که فرد از این طریق کسب می کند می تواند مانع از گرایش او به سمت مواد مخدر یا سایر رفتارهای آسیب زا باشد(خدایاری فرد، شهابی و اکبری، 1388).

ادامه دارد ...

1-3 اهمیت و ضرورت

پدیده اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر برای کشور ما به عنوان یک آسیب اجتماعی مطرح است که عوارض و آثار منفی بر اخلاق اجتماعی، نهادهای اجتماعی، روابط اجتماعی، منابع انسانی و ... بر جای می گذارد و هزینه های هنگفتی را بر جامعه تحمیل می کند. این معضل اجتماعی منجر به وقوع برخی حوادث، جرائم، تخلفات، درگیری ها و همچنین بیماری هایی همچون ایدز و هپاتیت و به دنبال آن مرگ و میرها و ... می گردد و به علت صدمه زدن و حتی فروپاشی نهاد خانواده بر نسل های بعدی نیز لطمه می زند و سرمایه های اجتماعی و منابع ملی آینده را تخریب می کند. به طور کلی سوء مصرف مواد مخدر امنیت و سلامت فردی و اجتماعی را به خطر می اندازد و جامعه را از حالت تعادل خارج می سازد(معصومی راد، 1389). بر اساس آمارهای موجود در خصوص جمعیت جوان 15 تا 29 سال کشورهای جهان و درصد جمعیت جوان از کل جمعیت، ایران با 2/31 درصد دومین کشور جهان بعد از کشور اردن (با 9/32 درصد است(سازمان ملی جوانان، 1381).

با در نظر گرفتن این که سن اعتیاد به مواد مخدر همچون ارتکاب رفتارهای مخاطره آمیز در سال های گذشته پایین آمده است و شرایط دیگر و جدیدی پیش روی محققان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار داده است، تاکید صرف بر روش های پیشگیری سنتی پاسخگوی مشکلات امروزی نیست. در خصوص سوء مصرف مواد امروزه مشخص شده است که نیازمند مداخلات پیشگیری وسیعی است و به منظور پیشگیری موثر به نظر می رسد که شناخت و درک علل رفتار ضروری است. در دهه های اخیر روان شناسان برای ارتقای سلامت روان و درمان بیماری های روانی به دین توجه ویژه ای نموده اند. از جمله عواملی که می تواند در پیشگیری و کاهش اختلالات روانی و همچنین مشکلات ناشی از از آن مانند خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر، افسردگی و اضطراب نقش موثری داشته باشد، داشتن اعتقادات مذهبی است. باورهای مذهبی در تمام مراحل زندگی یک اقدام پیشگیری کننده برای کاهش اختلالات روانی است (اصغری و همکاران، 1392).

از طرف دیگر شواهد قابل ملاحظه ای وجود دارند که نشان می دهند مذهب و باورهای مذهبی، از جمله عوامل فرهنگی هستند که باید در ارتقای سلامت، درمان و پیش گیری از آسیب های اجتماعی مورد توجه بیشتری قرار گیرند(محمدی و داد خواه، 1380). در سال های اخیر پژوهش های گسترده ای درباره عوامل خانوادگی موثر در رفتار و طرز فکر کودک انجام شده است. این پژوهش ها نشان می دهند که تاثیر عوامل و روابط خانوادگی بر شخصیت کودک بسیار مهم و حیاتی است (اصغری و همکاران، 1392).

بخش هایی از فصل دوم :

الف) وابستگی جسمی

وابستگی جسمی ، حالتی است که در نتیجه تطابق بیوشیمیایی سلول های بدن، بویژه سلول های عصبی در اثر مصرف مداوم و طولانی دارو یا مواد مخدر پدید می آید و در حقیقت وقتی بوجود می آید که سلول های بدن، بویژه سلول های عصبی مغز موجودیت دارو یا مواد مخدر را در محیط زیستی خود پذیرفته با آن تطابق متابولیکی یافته باشند(فرجاد، بهروش و وجدی، 1382).

اکثر داروهها باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیک و تغییرات شیمیایی در بدن می شوند. دارویی که اعتیاد آور است، کارکردهای بهنجار بدن را طوری تغییر می دهد که برای حفظ وضعیت عادی سلامتی هربار مقادیر بیشتری از آن نیاز است (فرانکن، 1939؛ ترجمه اسفند آباد، محمودی و امامی پور، 1384).

وابستگی جسمی یکی از مراحل خطرناک اعتیاد است و به حدی است که اگر مصرف دارو یا مواد مخدر ناگهان قطع گردد سبب پیدایش علائم خماری و در مراحل پیشرفته تر موجب نشانه های محرومیت و یا سایر عوارض ناشی از ترک می گردد (فرجاد و همکاران،1382).

ب) وابستگی روانی

وابستگی روانی یک الگوی رفتاری خاص در استفاده از مواد اعتیاد آور است که با تابعیت شدید بر مصرف همان ماده و فراهم کردن آن و میل شدید به عود به آن پس از قطع ماده مشخص می گردد (احمدی ،1382)؛ به عبارت دیگر، وابستگی روانی و یا وابستگی احساسی عبارت است از یک حالت روانی خاص که بوسیله ولع و احساس اجبار شدید در ادامه مصرف یک دارو و یا ماده مخدر مشخص می گردد و این احساس و ولع و اجبار معمولا به خاطر استفاده از لذت و اثرات دلخواه آنان است(فرجاد و همکاران،1382).

بنابراین وابستگی روانی که به عنوان قدرت بیش از حد تمایل یا نیاز، برای مصرف ماده و یا داروی خاصی شناخته شده اغلب زمانی ایجاد می گردد که فرد فعالیت های عادی خود را فراموش کرده، خانواده و دوستان و کار خود را رها می سازد و به گروه مصرف کنندگان مواد مخدر یعنی کسانی که بیشترین توجه و علاقه و فعالیت آنان بر رو مواد و تهیه و فراهم کردن آن گذاشته بپیوندد. یکی از مشخصات برجسته وابستگی روانی اشتیاق است که عبارت است از: یک تمایل بیش از اندازه به ادامه مصرف دارو و یا یک ماده به خصوص، که برای احساس بهتر شدن و لذت بیشتر فقط مصرف آن ماده می تواند از شدت آن تمایل بکاهد (فرجاد و همکاران،1382).

ج) تحمل دارویی

افراد اغلب برای بدست آوردن تاثیرات روان شناختی یکسان، نیاز به مصرف مقادیر بیشتری از مواد دارند، این فرایند را تحمل می نامند (فرانکن، 1939؛ ترجمه اسفند آباد و همکاران، 1384). به عبارت دیگر پدیده ای که در آن ف تجویز مکرر دوزی معین از دارو موجب کاهش اثر یا افزایش دوز مصرفی برای کسب اثر مشاهده شده از دوز اولیه می گردد. تحمل رفتاری نشان دهنده توانایی شخص برای انجام تکلیف، علی رغم اثرات دارو است(سادوک و سادوک، 1933، ترجمه پور افکاری، 1390). هدف آن عبارت است از ثابت نگه داشتن اثرات جسمی و روانی دارو بشکل روزهای اول مصرف(فرجاد و همکاران،1382). تحمل دارویی در مورد بعضی از مواد ازجمله مواد افیونی و آمفتامین ها به سرعت افزایش می یابد و در مورد آمفتامین ها درجه تحمل نیز اغلب به همان سرعت از بین می رود(فرجاد و همکاران،1382).

عوامل روی آوری به مصرف مواد مخدر

دوره نوجوانی

مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است. نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره، میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج خود می رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزش های خانواده را زیر سوال می برد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزش های جدید خود دارد. مجموعه این عوامل، علاوه بر حس کنجکاوی و نیاز به تحرک، تنوع و هیجان فرد را مستعد به مواد می نماید (اسعدی، 1380). دلایل مصرف مواد در بین نوجوانان را می توان به عوامل زیر نسبت داد(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387؛ احدی و جمهری، 1389):

فشار دوستان و همسالان.

همسالان در سوق دادن نوجوانان به مصرف مواد نقش موثری دارند(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387؛ احدی و جمهری، 1389). در واقع می توان به یقین پیش بینی کرد که در صورتی که دوستان فرد نوجوانی و به ویژه نزدیک ترین دوست آن فرد موادمخدر مصرف کنند خود آن فرد نیز به مصرف چنین موادی روی خواهد آورد(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387). وقتی نوجوانان مصرف برخی از مواد مخدر را تایید نکنند، همسالان آنها نیز به مصرف چنین موادی کم تر گرایش نشان می دهند (احدی و جمهری، 1389). در سال های اخیر نوجوانان به خصوص محصلان مخالف مصرف مواد مخدر از جمله ماری جوانا شده اند. البته در میان نوجوانابی که مدرسه نمی روند و در محلات فقیر نشین زندگی می کنند قضیه طور دیگری است. در همین نواحی است که مصرف کرک و سایر مواد خطرناک و به تبع آن خشونت و جنایت افزایش یافته است(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387).

روابط خانوادگی.

یکی از عوامل موثر در ایجاد اعتیاد، نوع رابطه نوجوانان با والدین اوست. در خانواده های مقتدر و اطمینان بخش که والدین به تدریج به فرزندان خود استقلال عطا می کنند، گرایش به مواد مخدر کمتر است. بر عکس، در خانواده های مستبد و متخاصم و سهل انگار، موارد اعتیاد افزایش می یابد. برخی از نوجوانان مصرف مواد را به عنوان راهی برای عصیان یا جلب توجه والدین انتخاب می کنند(احدی و جمهری، 1389). گریز از فشارهای زندگی. یکی دیگر از دلایلی که نوجوانان در مورد روی آوردن به مصرف مواد مخدر ذکر می کنند کوشش برای گریز از تنشها و فشارهای زندگی و از کسالت و بی حوصلگی است(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387). برخی از نوجوانان برای فرار از وظایف عمده رشدی، یعنی کسب مهارت های اجتماعی، شغلی و شناختی به مواد مخدر روی می آورند. بدین ترتیب، اعتیاد برای بسیاری از نوجوانان نوعی اجتناب از مسئولیت های زندگی است(احدی و جمهری، 1389).

آشفتگی عاطفی.

در مورد نوجوانان دیگر، به ویژه کسانی که از انواع گوناگونی از مواد مخدر مصرف می کنند، وابستگی به مواد مخدر احتمالا مبین آشفتگی های عاطفی است(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387). در این قبیل نوجوانان، احساس طرد شدگی از سوی والدین، فقدان پذیرش از سوی همسالان، احساس انزوا و عزت نفس ضعیف مشاهده شده است. در موارد زیادی این قبیل نوجوانان ویژگی های یاد شده را تحت لوای اعتیاد کتمان می کنند(احدی و جمهری، 1389).

بیگانگی یا طرد شدگی.

در برخی موارد مصرف مواد مخدر به وسیله نوجوانان حاکی از احساس بیگانگی و در نتیجه گرایش درونی به دنیای شخصی است که به واسطه مصرف مواد حاصل می شود(ماسن و همکاران، بی تا؛ ترجمه یاسایی، 1387). از خود بیگانگی یعنی نفی عمیق ارزش های جامعه، یا کناره گیری از مردم در حدی که فراتر از هنجارهای معمول در بین نوجوانان است. گاهی از خود بیگانگی منجر به احساس بی تفاوتی، پوچی و طرد شدگی می شود. این قبیل نوجوانان نسبت به آینده مایوس اند و در نتیجه ممکن است تلاش آنها برای کسب یک هویت منسجم و اهداف معنادار با موفقیت همراه نباشد. چنین شرایطی زمینه را برای استفاده از مواد مخدر فراهم می کند(احدی و جمهری، 1389).

ژنتیک

شواهد بسیاری از استعداد ارثی اعتیاد به الکل و مواد وجود دارد. تاثیر مستقیم عوامل ژنتیکی عمدتا از طریق اثرات فارما کوکنتیک و فارکودینامیک مواد در بدن می باشد که تعیین کننده تاثیر ماده بر فرد است (اسعدی، 1380). قرائن محکم به دست آمده از مطالعه روی دوقلوها، فرزندخونده ها و همشیرهایی که جدا از هم بزرگ شده اند، حاکی است که در علت سوءمصرف الکل یک جزء ژنتیک وجود دارد. داده های بسیار با قاطعیت کمتر وجود دارد که سایر انواع سوء مصرف مواد یا وابستگی به مواد، در پیدایش خود یک الگوی ژنیتک دارند. اخیرا، محققین در مطالعه سوء مصرف مواد و وابستگی از روش پلی مورفیسم طولی محدود شده (RFLP) استفاده کرده اند و گزارش هایی از روابط ژن هایی که بر تولید دوپامین اثر می گذارند منتشر شده است(سادوک و سادوک، 1933، ترجمه پور افکاری، 1390).

ادامه دارد ...

بخش هایی از فصل سوم :

روش نمونه گیری پژوهش حاضر به صورت خوشه ای چند مرحله می باشد. در نمونه گیری خوشه ای، واحد نمونه گیری یک گروه از افراد است که به طور طبیعی تشکیل شده است. در روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در آن اول خوشه ها انتخاب می شوند و سپس در داخل هر خوشه افراد انتخاب می شوند (گال، بورگ و گال، a1942؛ ترجمه نصر و همکاران، 1386). به این صورت که، در پژوهش حاضر از بین دانشگاههای دولتی تهران، سه دانشگاه به صورت تصادفی انتخاب شده است. و سپس از هر دانشگاه، دو دانشکده به صورت تصادفی برگزیده شد. و سپس هر دانشکده به نسبت تعداد دانشجویان آن دانشکده و به تفکیک جنسیت تعداد نمونه مورد نظر به صورت تصادفی انتخاب شدند. و تعداد 260 پرسشنامه بین دانشجویان توزیع شد.

بعد از جمع آوری و بررسی پرسش نامه ها 12 پرسشنامه مخدودش بودند و کنار گذاشته شدند و در نهایت تعداد 248 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در جدول زیر دانشگاههای برگزیده و دانشکده های آن و تعداد افراد نمونه به تفکیک جنسیت آورده شده است: 

ابزارهای پژوهش

ابزارهایی که جهت گرد آوری اطلاعات از نمونه پژوهش در نظر گرفته شده است عبارتند از:

1. پرسشنامه گرایش به مصرف مواد(APS)

2. پرسشنامه میزان مذهبی بودن والدین

الف) پرسشنامه گرایش به مصرف مواد(APS)

پرسشنامه گرایش به مصرف مواد(APS) وید، بوچر، بن پورات و مک کنا (1992) از 3 خرده مقیاسAPS (استعداد اعتیاد)، AAS (پذیرش اعتیاد)، MAC.R (الکلیسم) تشکیل شده است. فرم نهایی این سه خرده مقیاس 101 سوال است که 12 سوال آن در مقیاس تکراری بوده و در نتیجه از فرم نهایی حذف شده است. در کل این آزمون دارای 89 سوال است و مانند پرسشنامه چند وجهی مینه سوتا پاسخ به هر گویه به صورت «بله» یا «خیر» است (زرین کلک، 1389).

مقیاس APS (استعداد اعتیاد):

این مقیاس استعداد اعتیاد را می سنجد، شامل 39 سئوال است؛ که توسط وید، بوچر، بن پورات و مک کنا (1992) ساخته شده است. محتوای مقیاس کاملا ناهمگن است و به نظر نمی رسد که بسیاری از ماده های آن ارتباط مستقیمی با سوء مصرف مواد داشته باشد. بعضی از ماده های آن به برون گرایی، هیجان طلبی و خطر پذیری مربوط هستند. سایر ماده ها به تردیدهای نفس، از خود بیگانگی و نگرش های بدبینانه نسبت به دیگران مربوط هستند (گراهام، 1940؛ ترجمه کافی ماسوله و یعقوبی، 1391).

مقیاس AAS (پذیرش اعتیاد) :

این مقیاس، پذیرش یا به اعتیاد می سنجد؛ و شامل 13 سوال است. AAS، توسط وید و همکاران (1992)، با استفاده از ماده هایی از پرسشنامه MMPI-2 که محتوای آن مشخصا مربوط به سوء مصرف مواد بود، ساخته شد. با استفاده از روش همسانی درونی، این مقیاس آزمایش و اصلاح شد. بدین ترتیب، مقیاس نهایی AAS ، 13 ماده دارد. نمره های خام با استفاده از داده های هنجاری MMPI-2، به نمره های T خطی تبدیل می شوند (گراهام، 1940؛ ترجمه کافی ماسوله و یعقوبی، 1391). لیست منابع فارسی و لاتین: