تعریف روایی ملاکی و انواع آن

برای این منظور عملکرد هر فرد در آزمون با یک ملاک مقایسه می شود.

به عبارت دیگر روایی ملاکی زمانی شکل می گیرد که آیا ابزار یا وسیله اندازه گیری بر پایه معیاری که انتظار پیش بینی آن می رود، آزمون می کند.

اگر همبستگی بین نمرات آزمون و نمره ملاک بالا باشد، آن دارای روایی ملاکی است.

روایی ملاکی بر دو نوع است:

الف) روایی پیش بین

این نوع روایی به توانایی اندازه گیری برای پیش بینی یک رویداد در آینده مربوط می شود.

در این روش، رابطه نمرات حاصل از یک پرسشنامه یا نمرات آزمودنیها با یک آزمون ملاک معتبر سنجیده و مقایسه می شود.

به عبارتی، ضریب همبستگی نمره های حاصل از اجرای آزمون با نمره های متغیر ملاک، نمایانگر اعتبار پیش بین است.

نمونه ان از بررسی نمرات کنکور ورودی دانشگاهها است، تا بتوان پیشرفت تحصیلی قبول شدگان را در دانشگاه پیش بینی نمود.

در این صورت سوالات کنکور دارای روایی پیش بین است .

ب) روایی هم زمان

اعتبار هم زمان در مواردی به کار می رود که دادههای حاصله از دو اندازه گیری در یک زمان در دسترس باشد.

در این گونه موارد عملکرد در یک آزمون به عملکرد در آزمون دیگر مرتبط میگردد.

اعتبار همزمان در موردی محاسبه می شود که هدف جانشین کردن این ابزار اندازه گیری به جای ابزار دیگری باشد.

این امر بیشتر به علت ملاحظات مربوط به سهولت اجرای آزمون یا جانشین کردن یک آزمون کوتاهتر به جای یک آزمون طویل تر است.

در این مورد نیز ضریب همبستگی بین نمره های حاصل از اندازه گیری دیگری که همزمان به عمل آمده است، به عنوان میزان اعتبار اندازگیری به کار میرود.

بنابراین اعتبار ملاکی به صورت همبستگی نمره های آزمون با یک ملاک خارجی که با متغیر مورد سنجش مربوط است، تعریف می شود.

به طور مثال، اگر یک ابزار اندازه گیری برای اخلاق کاری، تهیه شود و در مورد گروهی از مدد جویان اجرا شود، این مقیاس باید افرادی را که تمایل به پذیرش شغل دارند و باید از فهرست دریافت کنندگان کمکهای رفاهی حذف شوند از آنها که حتی با وجود فرصت شغلی میل به کار ندارند جدا کند.

بدیهی است آن ها که ارزش های اخلاق کاری را محترم می شمارند، نمی خواهند کمک رفاهی دریافت کنند و مشتاق پذیرش شغل هستند.

اما کسانی که به این ارزش ها بها نمی دهند، ترجیح می دهند بدون کار کردن از کمکهای رفاهی برخوردار شوند.

اگر هردو گروه در مقیاس ارزش کاری امتیاز یکسان به دست آورند، چنین آزمونی ابزار اندازه گیری برای اخلاق کاری به شمار نمی آید، بلکه مورد دیگری را میسنجد.