آن یکی از روش های کیفی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی است با درگیری فعال پژوهشگر در میدان تحقیق دنبال مشارکت در توسعه معرفت علمی از گروهها یا فرهنگ ها است.
مشاهده مورد مطالعه در شرایط طبیعی و نهایتاً تحلیل و ارزیابی یافته ها در زمینه و بستر مورد مطالعه باعث دیدی جامع نگر در پژوهش قوم نگاری با اعتبار نسبتاً بالایی گردیده است.
قوم نگاری، بر اساس بنیان نظری بر فرهنگ و با دیدی کل گرایانه به مطالعات عمیق برای توصیفی دقیق و فشرده از مورد مطالعه می پردازد.
قوم نگاری، به عنوان یکی از روش های علمی پژوهش در علوم انسانی با درگیری فعال پژوهشگر در میدان پژوهش بدنبال مشارکت در توسعه معرفت علمی از اطلاعات جزیی شده و عمیق، جامع نگر، ادراک کنش گران، طبیعی و فارغ از تصنع و نگرش انسان گرایانه اشاره نمود.
محدودیتهای این روش نیز می تواند:
فشار در رویکرد پژوهشی، توصیف، پایایی و اخلاق پژوهشی مورد بررسی قرار گیرد.
این روش به نوبه خود روش های متعددی را شامل می شود که از آن جمله می توان روش مشاهده (شامل انواع مشاهده: مستقیم، غیرمستقیم یا حالت آزاد (بدون ساختار) یا محدود (ساخت دار) نامرئی، فعال، ناپیوسته، جزئی، میدانی و مشاهده کانونی، مشاهده مشارکتی ، مشاهده غیر مشارکتی، تحلیل گفتمان و غیره را نام برد.
برخی روش پژوهش قوم نگاری را توصیف علمی فرهنگ های مختلف ذکر نموده اند.
هدف این روش، ثبت و توصیف رویدادها و فرایندها در شرایط طبیعی و ویژه آنها است که ویژگی هایی چون محیط گرایی (تحت تأثیر بافت و شرایط محیط)، ماهیت کیفی - پدیدار شناختی، استفاده از روش شرکت کننده - مشاهده گر و کل گرا دارد.
در زمینه تعلیم و تربیت از این روش می توان استفاده نمود. مانند بررسی روابط فراگیران در یک مقطع تحصیلی، یا کیفیت تعامل اعضای هیات علمی یا دانشکده، بررسی فرهنگ یادگیری در یک جامعه خاصی ،بررسی فرایند تصمیم گیری مدیران در اموزشی عالی فرایند یادگیری در در پایه تحصیلی و.....
- مشاهده کانونی:
هدف این مشاهده تمرکز بر روی بعد ویژه ؛ رفتار واحد و یا فردی خاص است.
مثلا در بررسی رفتار بزهکاری نوجوان با هدف شناخت رفتار نابهنجاری مانند دزدی، علل و انگیزه های آن، میزان این نوع درآمد، نحوه خرج آن و... پرداخته می شود.
- مشاهده مشارکتی:
این روش، تنها یکی از روش های مورد استفاده در مردم نگاری یا روش های پژوهش کیفی است.
هدف از این فن یا تکنیک آن است که پژوهشگر، یک گروه را نه به صورت مصنوعی و در یک آزمایشگاه (لابراتور ) بلکه در یک محیط واقعی و طبیعی مطالعه نماید تا بتواند جزئیات رفتار و شیوه زندگی گروه مورد نظر را از نزدیک مطالعه و به عنوان یک عضو جامعه پژوهشی، ان را به صورت عملی لمس و خوبی درک کند.
یکی از هدفهای مشاهده مشارکتی، بررسی همدلانه است که پژوهشگر خود را در جایگاه آزمودنی قرار می دهد و از نگاه او به پدیده مورد مطالعه نگاه می کند.
در این روش، مشاهده توسط پژوهشگری صورت می گیرد که خود به عنوان جزئی از صحنه مورد مشاهده است، در نتیجه وقت گیر و پرهزینه هم هست .
- مشاهده غیر مشارکتی: مشاهده ای است که طی آن پژوهشگر رفتار یا پدیده مورد بررسی را از بیرون و بدون تعامل با آزمودنی انجام میدهد.
پژوهشگر بر خلاف مشاهده مشارکتی که عضوی از جامعه پژوهش است به عنوان ناظر از بیرون و بدون تعامل با آزمودنی، پدیده را مطالعه می کند.
در نتیجه بر خلاف مشاهده مشارکتی، بررسی از نوع همدلانه نیست و فقط رفتار عینی در مدت زمان کوتاهی مشاهده می شود.
در این نوع مشاهده پژوهشگر باید دقت کند که رفتار او مخل شرایط طبیعی نباشد.